تقویم: آغاز غزوه قينقاع

پیمان یهودیان با پیامبر اکرم(ص)

پس از آن كه پيامبر صلی الله علیه و آله به مدينه هجرت و نظام حكومتي اسلام را پايه‌ريزي نمود با يهوديان مقيم اين شهر و حوالي آن پيمان همزيستي مسالمت‌آميز امضا كرد و از آنان تعهد گرفت كه با دشمنان اسلام همكاري نكرده و بر عليه اسلام و مسلمانان هيچ دسيسه و فتنه‌اي ايجاد نكنند. اما قوم يهود هرگاه احساس مي‌كرد كه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و حكومت اسلامي در مدينه منوره در معرض خطر قرار گرفته است، خوشحال شده و در صدد همكاري با دشمنان اسلام برمي‌آمدند و پيمان نامه خويش را نقض مي‌كردند.

يكي از قبايل يهود مدينه، طايفه "قَيْنُقاع" بود كه افراد آن در حوالي مدينه مي‌زيسته و به كار تجارت و بازرگاني مي‌پرداختند و از داشتن زمين‌هاي زراعي، باغستان و دامداري محروم بودند. آنان در محله خويش، بازار بازرگاني مهمي داشتند كه بسياري از عرب‌ها اعم از مسلمان، مسيحی، يهود، مشرك و بت‌پرست در آن جا خريد و فروش مي‌كردند.

زمینه های آغاز غزوه

روزي يكي از بانوان مسلمان در آن جا مورد اهانت و استهزا قرار گرفت و همين امر، موجب درگيري و زد و خورد ميان مسلمانان و يهوديان حاضر گرديد و در اين ميان يك تن از يهوديان و يك تن از مسلمانان كشته شدند. همچنين پس از پيروزي سپاه اسلام بر مشركان قريش در "نبرد بدر" و كشته و اسير شدن بسياري از مشركان مكه، يهوديان مدينه از اين پيروزي غرورآفرين مسلمانان، احساس ناراحتي و حسادت مي‌كردند و از هر راه ممكن درصدد دشمني با مسلمانان و تحقير آنان برمي‌آمدند.

تا اين كه روزي رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد بازار آنان گرديد و آنان را گرد آورد و به موعظه و اندرزشان پرداخت و آنان را به ياد پيمان‌نامه‌هايشان انداخت و از اختلاف و دشمني، آنان را بر حذر داشت و سرانجام به آنان فرمود: يا معشر يهود! أسلموا، فوالله انّكم لتعلمون أنّي رسول الله، قبل أن يوقع الله بكم مثل وقعه قريش؛ اي جماعت يهود! تسليم شويد و گردنكشي و دشمني نكنيد سوگند به خدا، شما مي‌دانيد كه من رسول خدا صلی الله علیه و آله هستم زيرا در كتاب مقدستان، به آن بشارت داده شده است پس متوجه باشيد به سرنوشتي كه قريش دچار شده‌اند، شما را خدا به آن دچار نسازد.

يهوديان به پيامبر صلی الله علیه و آله پاسخ‌هاي ناهموار داده و گفتند: اگر در جنگ با مردمي كه شيوه نبرد نمي‌دانند پيروز شده‌اي، مغرور مشو. به خدا سوگند اگر با ما نبرد كني ما را خواهي شناخت. خداوند سبحان در اين هنگام، اين آيه را بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل كرد: «و اِمّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيانَهً فَانْبِذْ اِلَيْهِمْ عَلي سَواءٍ، اِنّ اللّهَ لايُحِبّ الْخائنينَ»؛ هرگاه با ظهور نشانه‌هايي از خيانت گروهي بيم داشته باشي كه عهد خود را شكسته و حمله غافلگيرانه كنند، به طور عادلانه به آن‌ها اعلام كن كه پيمانشان لغو شده است زيرا خداوند خائنان را دوست نمي‌دارد».

آغاز غزوه قینقاع

پس از نزول اين آيه، پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله دستور حمله به سوي طايفه قينقاع را صادر كرد. آن حضرت، "ابولبابه بن عبدالمنذر" را در مدينه به جاي خويش گمارد و به همراه هفت صد مرد جنگي كه سيصد تن از آنان، زره بر تن داشتند در 15 شوال سال دوم قمري به سوي قينقاع حركت كرد و يهوديان اين محله از ترس رويارويي با مسلمانان وارد دژ خويش شده و آن را از پشت بستند.

پيامبر صلی الله علیه و آله آنان را محاصره كرد و به مدت 15 روز به اين محاصره ادامه داد تا اين كه يهوديان تسليم شدند. مسلمانان آنان را دست بستند و قصد اعدامشان نمودند. ولي عبدالله بن ابي بن سلول سردسته منافقان مدينه كه با يهوديان حشر و نشر داشته و سابقاً با طايفه آنان هم‌پيمان بود، از آنان در نزد پيامبر صلی الله علیه و آله شفاعت كرد و اصرار و تاكيد فراوان نمود تا آن حضرت از كشتن آنان درگذشت. ولي شرط نمود كه آنان بايد تمام ابزارهاي جنگي و دارايي‌هاي خويش را واگذارند و به همراه زنان و فرزندان خويش اين سرزمين را ترك گويند و به سوي شام هجرت كنند.

يهوديان به ناچار تمام دارايي‌هاي خويش را گذاشته و به همراه زنان و فرزندانشان مدينه را ترك و به خيبر رفتند. در آن جا تعدادي ماندني شده و بقيه به "اذرعات" مجاور سرزمين اردن در سرزمين شام هجرت كردند و مسلمانان را از شرارت‌ها و دشمني‌هاي خويش رها ساختند. پيامبر صلی الله علیه و آله اموال و دارايي‌هاي آنان را به غنيمت گرفت و خمس آن‌ها را براي خويش برداشت و بقيه را ميان مبارزان تقسيم كرد. اين نخستين موردي بود كه پيامبر صلی الله علیه و آله از غنيمت جنگي، خمس گرفته بود.

پانویس

منابع

• موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام